Nie jest niczym zaskakującym, że coraz więcej kobiet rodzi cięciem cesarskim. Czasem jest to niespodziewane przewiezienie na salę operacyjną w czasie porodu naturalnego, a czasem zaplanowana wcześniej operacja.
Przygotowując się do porodu naturalnego zazwyczaj kobiety czynią przygotowania wcześniej, planują, uczą się oddychać, chodzą do szkoły rodzenia i tak dalej. Bez względu na to, czy cięcie cesarskie jest planowane czy też nie, warto się przygotować.
Trochę historii
Dawniej jedynym celem cięcia cesarskiego była próba uratowania dziecka i matki. Dzięki rozwojowi medycyny, nie wykonuje się już cięcia pionowego (klasycznego), a cięcie poprzez niskie nacięcie poziome (na wysokości bikini), co znacznie zmniejszyło ryzyko wystąpienia różnych komplikacji u matki i ograniczyło umieralność okołoporodową zarówno matek jak i dzieci. Cięcie cesarskie w dalszym ciągu potrafi uratować życie i zdrowie w sytuacjach kiedy poród naturalny stwarza zagrożenie. Nie mniej jednak, w dalszym ciągu jest to operacja obarczona ryzykiem i powinna być wykonywana tylko z określonych wskazań.
Wskazania
Wskazania do cięcia cesarskiego dzielą się na:
● wskazania planowe (elektywne), czyli takie gdzie decyzja zapada jeszcze w ciąży i brak jest bezpośredniego zagrożenia zdrowia ciężarnej i płodu, pozwala na wcześniejsze ustalenie terminu operacji
– cięcie „na zimno” – przed rozpoczęciem regularnej czynności skurczowej macicy, zazwyczaj pomiędzy 38, a nieskończonym 40 tygodniem ciąży
– cięcie po rozpoczęciu czynności skurczowej macicy (decyzja podejmowania wspólnie z lekarzem prowadzącym ciążę)
Przykładem może być nieprawidłowe położenie płodu (prawidłowe to położenie podłużne główkowe), niewspółmierność porodowa, szacowana duża masa płodu albo stan po więcej niż dwóch cięciach cesarskich (decyzja należy do lekarza) – są to wskazania położnicze.
Wskazania pozapołożnicze to np. wskazania kardiologiczne, ortopedyczne, neurologiczne, okulistyczne, psychiatryczne, onkologiczne (decyzję podejmuje lekarz ginekolog-położnik na podstawie opinii lekarza specjalisty z danej dziedziny, z której istnieją wskazania)
● wskazania pilne, to takie gdzie istnieje potencjalne zagrożenie życia i zdrowia ciężarnej i/lub płodu np. stan przedrzucawkowy, nieprawidłowe położenie płodu
● wskazania naglące, to takie gdzie istnieją powtarzające się w niewielkim odstępie czasu zaburzenia, które mogą doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia np. powtarzające się zaburzenia tętna płodu
● wskazania nagłe (natychmiastowe), to takie gdzie istnieje bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia matki i/lub płodu np. wypadnięcie pępowiny, przedwczesne oddzielenie łożyska, pęknięcie macicy
● wskazania względne (np. ciąża bliźniacza w zależności od rodzaju ciąży i położenia obu płodów) i bezwzględne (łożysko przodujące, położenie poprzeczne płodu, przedwczesne oddzielenie łożyska, wypadnięcie pępowiny)
Niezależnie od tego, czy cięcie cesarskie jest planowe, czy też nie, warto świadomie się do niego przygotować, tak aby taki poród był także dobrym doświadczeniem dla matki i dziecka.
- Wybór szpitala – należy wziąć pod uwagę, czy jest możliwy w danej placówce kontakt „skóra do skóry”, czy możliwe jest wczesne karmienie piersią, kangurowanie np. przez tatę, czy szpital jest na to nastawiony i czy rodząca otrzyma pomoc w tym zakresie od personelu. Często o wyborze szpitala zaważa obecność lekarza prowadzącego, który przeprowadza cięcie (planowe) bądź zaufanej położnej pracującej w danym miejscu czy możliwość obecności osoby bliskiej – zwiększa to znacząco poczucie bezpieczeństwa.
- Spakowanie torby do porodu – najlepiej na 3-4 tygodnie przed planowanym porodem, w razie jakby miał rozpocząć się wcześniej. Warto spakować rzeczy w kolejności ich użytkowania, tak aby łatwiej można było je później odszukać w torbie. Szczegółowej listy najlepiej szukać na stronie danego szpitala, w którym jest planowany poród.
- Znieczulenie – zazwyczaj cięcie cesarskie jest wykonywane w znieczuleniu podpajęczynówkowym tj. wkłucie do kręgosłupa, w którym pacjentka jest znieczulona od pasa w dół (bywa, że cięcie odbywa się w znieczuleniu ogólnym np. ze wskazań natychmiastowych czy schorzeń kręgosłupa). W pierwszych kilku godzinach po cięciu leży się na płasko i nie należy podnosić głowy (ze względu na ryzyko popunkcyjnych bólów głowy). Kiedy znieczulenie odchodzi, można powoli ruszać nogami i wykonywać pierwsze ćwiczenia przeciwzakrzepowe. Uruchamianie można już rozpocząć po ok. 6-12 godzinach po operacji (zależy od praktyki szpitala czy indywidualnych zaleceń anestezjologa) i powinno odbywać się przez bok, potem do siadu, a z siadu na nogi. Pionizowanie najlepiej aby odbywało się w asyście położnej bądź osoby bliskiej. Czasem za pierwszym razem się nie udaje, ważne jest to aby próbować, powoli i stopniowo. Rana będzie „ciągnąć” i wyprostowanie się może okazać się niemożliwe, nie mniej jednak warto, bez obaw, że rana się rozejdzie. Jest to ważne ze względu na powstawanie zrostów. Należy pamiętać o wstawaniu przez bok i ochronie rany przy kaszlu, kichaniu (przytrzymanie brzegów rany).
- Laktacyjne wyzwania po cięciu cesarskim – karmienie spędza sen z powiek wielu kobietom w ciąży. Jak będzie wyglądało karmienie po cięciu cesarskim? Przede wszystkim, aby skutecznie zainicjować laktację należy możliwie jak najszybciej przystawić dziecko do piersi, najlepiej do 2 godzin po porodzie czy zaobserwowaniu u dziecka odruchu ssania i szukania. Jeśli ze względu na stan zdrowia matki czy dziecka nie jest to możliwe, należy odciągnąć siarę ręcznie i to najlepiej w ciągu pierwszych 6 godzin. Zarówno w przystawieniu do piersi czy odciągnięciu pokarmu można poprosić o pomoc położną, ponieważ po znieczuleniu będzie trudno. Większość pacjentek myśli, że jeśli leżą na płasko to nie jest to możliwe – oczywiście, że jest tylko wymaga pomocy położnej bądź osoby towarzyszącej. Warto też wcześniej poznać możliwe pozycje do karmienia, tak aby w kolejnych dobach było łatwiej ze względu na ranę pooperacyjną np. pozycja na boku, pozycja „spod pachy”.
- Połóg po cięciu cesarskim – okres połogu to czas od momentu narodzin dziecka do momentu wyrównania wielu układów w organizmie kobiety – nie tylko w narządzie rodnym. To czas, w którym cofają się wszelkie zmiany spowodowane ciążą i porodem. To również czas adaptacji do nowej roli mamy. Ile musi upłynąć aby osiągnąć równowagę psychofizyczną? Każda kobieta jest inna więc ten okres u każdej będzie wyglądał inaczej i też będzie miał odmienny czas trwania. Czas połogu to umowne 6-8 tygodni po porodzie. Dzieli się na czas: bezpośredni (pierwsze 24 godziny po porodzie), wczesny (pierwszy tydzień po porodzie), późny (trwający do 6 tygodni).Przebieg połogu jest podobny, jak do tego, po porodzie drogami natury natomiast najwięcej trudności sprawia rana po cięciu cesarskim.
- Rana – po odklejeniu opatrunku ranę pooperacyjną należy myć codziennie pod prysznicem wodą z mydłem, osuszać papierowym, jednorazowym ręcznikiem i wietrzyć. Można też przemywać środkiem antyseptycznym. Szwy, jeśli zostały założone nierozpuszczalne, są usuwane na 7-8 dobę po operacji. Szwy może zdjąć położna, można zgłosić się do lekarza ginekologa bądź na izbę przyjęć do szpitala.
- Dieta po cięciu cesarskim – bezpośrednio po cięciu cesarskim jest tylko nawodnienie dożylne, można pić wodę małymi łykami. Żywienie po cięciu cesarskim również w dużej mierze zależy od praktyki danego szpitala. W niektórych miejscach można jeść lekkostrawnie już na drugi dzień, a w innych jest dieta tylko półpłynna. Niemniej jednak warto od pierwszych dni po operacji zadbać o dietę bogatą w białko.
- Rehabilitacja poporodowa – pierwsze ćwiczenia przeciwzakrzepowe, oddechowe powinny być wykonywane już w szpitalu, natomiast w kolejnym czasie warto udać się do fizjoterapeuty uroginekologicznego bądź położnej (niektóre położne się tym zajmują po uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji), średnio 4-6 tygodni od porodu. Specjalista oceni bliznę (bliznę warto mobilizować), stan mięśni dna miednicy (wciąż jednak jest przekonanie, że cięcie cesarskie nie wpływa na stan mięśni dna miednicy), rozejście mięśni brzucha czy inne dolegliwości jak np. nietrzymanie moczu czy bóle kręgosłupa. Specjalista dostosuje ćwiczenia indywidualnie, a to jest podstawą dobrego zdrowia i samopoczucia.
Literatura:
Bręborowicz H. G. „Położnictwo i Ginekologia”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Troszyński M. „Położnictwo ćwiczenia”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
Hul M., Osadnik K. „Cięcie cesarskie i poród po cięciu cesarskim”, Wydawnictwo Natuli 2020.
Artykuł objęty prawami autorskimi – kopiowanie bez zgody zabronione.
Najnowsze komentarze